Red de onderwaterschatten

Koraalriffen behoren tot de meest diverse en fascinerende leefgebieden ter wereld. Maar ze worden bedreigd door een scala aan stressfactoren, waaronder klimaatverandering, vervuiling en overbevissing. In de laatste dertig jaar is bijna de helft van al het koraal ter wereld verdwenen. Wij slaan daarom de handen ineen met de Universiteit van Amsterdam door onderzoek uit te voeren naar stress bij koraalriffen. Achter de schermen, in het laboratorium van ons Oceanium, staat een proefopzet. Hier analyseren wetenschappers koraal om inzicht te krijgen in hun tolerantie tegen hitte en verzuring. Het doel is om beter te voorspellen hoe koraalriffen zullen reageren op veranderingen in hun omgeving en hoe we hiermee om kunnen gaan.

Deze samenwerking is van groot belang omdat we zo een probleem aanpakken dat invloed heeft op alle koraalriffen ter wereld. Momenteel voorspellen deskundigen dat als het wereldwijde klimaat twee graden opwarmt tegen het jaar 2100, 99% van al het koraal verdwijnt. Dit zou ernstige gevolgen hebben voor alle biodiversiteit onderwater. Het is dus cruciaal dat er wordt onderzocht of deze voorspellingen kloppen, zodat we beter kunnen ingrijpen. Hoe meer we weten over wat er echt aan de hand is, hoe beter we kunnen handelen.

In verschillende oceanen verstoppen zeepaardjes zich tussen riffen, wieren en zeegrassen. Ook langs de Nederlandse kust kun je ze vinden. Hier leven bijvoorbeeld kortsnuitzeepaardjes. Helaas spoelen er steeds vaker kortsnuitzeepaardjes onderkoeld en verzwakt aan op het strand. 

Door toenemende klimaatverandering leven er steeds meer kortsnuitzeepaardjes langs de Nederlandse kust. Hun leefgebied verschuift omdat de Afrikaanse wateren te warm worden. Daarnaast hebben ze door hun beperkte zwemvaardigheid moeite om zich tijdens stormachtig weer goed vast te houden aan zeewier. Het gevolg: een groeiend aantal aangespoelde zeepaardjes op onze stranden.

Dit is waar Blijdorp te hulp schiet. Wij vangen kortsnuitzeepaardjes op in speciale aquaria achter de schermen. Het water is precies warm en zout genoeg en ze krijgen daar kreeftjes om te eten en zeewier om zich aan vast te houden en in te verschuilen. Zo sterken ze weer aan voor de aankomende lente. Als het zeewater weer warm genoeg is, zet een speciaal duikteam de zeepaardjes weer uit in de Oosterschelde. Met het uitzetten zetten wij ons in voor het behoud van de kortsnuitzeepaardjes!

Plastic vervuiling is een toenemend probleem en vormt een ernstige bedreiging voor al het leven in zeeën, oceanen en daaromheen. Jaarlijks belandt er tonnen plastic afval in de oceanen. Dieren raken verstrikt in plastic of krijgen plastic binnen. Plastic breekt nauwelijks af maar valt uiteen in minuscule deeltjes: microplastics. Deze deeltjes verspreiden zich door de voedselketen en komen zo ook op ons bord terecht. Plastic vervuiling heeft dus gevolgen voor het leven in zee én op het land.  

Gelukkig zijn er lichtpuntjes. Om plastic vervuiling tegen te gaan werken we samen met organisaties zoals The Ocean Cleanup. Hun missie is niet alleen het herstellen van oceanen, maar ook het creëren van bewustwording over de urgentie van dit wereldwijde probleem.Zij ontwikkelen innovatieve technologieën om schoner te maken. Diergaarde Blijdorp heeft de faciliteiten in het Marien Lab, achter de schermen in het Oceanium, ter beschikking gesteld. Hier doet The Ocean Cleanup onderzoek en testen zij nieuwe technieken. Op deze manier wordt de technologie geoptimaliseerd in een gecontroleerde omgeving, waardoor eventuele ongewenste bijeffecten bij toepassing in het wild worden geminimaliseerd.

Door samen te zoeken naar oplossingen, zorgen we ervoor dat onze oceanen worden beschermd en kunnen we met elkaar alle bijzondere levensvormen van de magische onderwaterwereld, en dus ook die op het land, behouden

In een onverwachte wending zijn er in het najaar van 2023 en de winter van 2024 meerdere zeeschildpadden aangespoeld op de Nederlandse stranden. Dit is bijzonder aangezien het voorheen niet zo vaak voorkwam.  

Met de officiële bevoegdheid om zeeschildpadden op te vangen en vrij te laten, biedt Blijdorp deze onverwachte gasten een toevluchtsoord. Als er een melding binnenkomt, bijvoorbeeld van wandelaars of vissers, gaat ons team op pad. De dieren, vaak zwak en onderkoeld, worden opgevangen achter de schermen van het Oceanium. De dierenarts en de dierverzorgers werken hard om de dieren weer aan te laten sterken. Zodra ze weer op krachten zijn, worden ze voorbereid op terugkeer naar hun natuurlijke habitat. 

Tijdens hun verblijf in Blijdorp worden de zeeschildpadden niet alleen verzorgd, maar ook bestudeerd. Wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam onderzoeken bijvoorbeeld de mosselen die op sommige schilden zaten om uiteindelijk te kunnen achterhalen waar de dieren vandaan komen en welke route ze hebben afgelegd voordat ze aanspoelden. Met deze kennis kunnen wij ons beter voorbereiden om in de toekomst meer zeeschildpadden op te vangen en op de juiste plaats uit te zetten.

Rivieren en beken zijn belangrijke leefgebieden voor veel plant- en diersoorten. Veel vissen gebruiken rivieren bijvoorbeeld om hun eitjes te leggen, om vervolgens weer terug te keren naar zee. Zo ook de iconische Europese steur, een grote trekvis die tot 1952 in de Nederlandse rivieren zwom. Helaas stierf de steur in Nederland uit door overbevissing, slechte waterkwaliteit en de bouw van dammen. 

Inmiddels is de waterkwaliteit van onze rivieren weer verbeterd en staan ook grote dammen, zoals de Haringvlietdam, nu op een kier. Dat geeft trekvissen de ruimte om weer naar hun oude geboorteplaatsen af te reizen. Dit geldt onder andere voor de Europese steur. Samen met organisaties zoals ARK Rewilding en WWF zet Blijdorp zich in om de steur terug te krijgen in de Nederlandse wateren. 

Diergaarde Blijdorp is de enige dierentuin in Nederland waar je de steur kunt bewonderen. Wij vinden het belangrijk om mensen kennis te laten maken met deze oeroude reus. De steuren die in ons Oceanium zwemmen, vertrekken later naar Duitsland om bij te dragen aan een kweekprogramma voor jonge steuren. Onze partners zetten die steuren later weer uit in de Nederlandse rivieren. Als ze na zo’n twaalf jaar volgroeid zijn, keren ze hopelijk vanzelf terug om weer eitjes te leggen.  

Met een passie voor soortbehoud en natuurherstel en onze toewijding aan het beschermen van kwetsbare leefgebieden, blijven we ons dagelijks inzetten voor de onderwaterschatten van rivieren en het waarborgen van een gezonde toekomst voor deze waardevolle waterwegen.

Dankzij de samenwerking tussen Diergaarde Blijdorp en Maersk zijn we in staat om een gelijkwaardig ecosysteem op locatie na te bootsen. Maersk spoelt op de Atlantische Oceaan, speciaal voor de Diergaarde, een van de ballasttanks vol en vervoert vervolgens deze tank, gevuld met schoon zeewater, naar Rotterdam. 

Dankzij dit water en de inspanningen van Diergaarde Blijdorp kunnen we een realistische testomgeving creëren en verschillende onderzoeksinitiatieven, zoals die van The Ocean Cleanup, ondersteunen in hun onderzoek.