In een Afrikaanse rivier ligt een gevaarlijk roofdier nét onder het wateroppervlak te wachten, klaar om een nietsvermoedende prooi te grijpen. Alleen de bovenkant van haar hoofd is te zien. Daarmee houdt deze Nijlkrokodil haar omgeving zelf ook goed mee in de gaten. Nijlkrokodillen behoren tot de meest voorkomende grote roofdieren van Afrika en spelen daarmee een belangrijke rol in hun leefgebied. Duik hier in de wereld van deze reusachtige reptielen.
Crocodylus niloticus
± 45 jaar
Maximaal 6 meter
± 700 kilogram
Nijlkrokodillen behoren tot de grootste moderne reptielen ter wereld. Net zoals andere krokodilachtigen zijn ze perfect aangepast aan een leven in het water. Ze gebruiken hun sterke staart om snel in het water te bewegen. Daarnaast kunnen ze hun adem wel 15 minuten inhouden.
Maar vergis je niet: deze waterdieren zijn ook behendig op het land. Nijlkrokodillen kunnen tot wel 14 kilometer per uur rennen en vooral in korte tijd versnellen. Je kunt dus beter niet te dicht bij komen…
Nijlkrokodillen leven in heel Afrika ten zuiden van de Sahara. Ze leven vooral in rivieren en moerassen, zowel in regenwouden als open vlaktes.
De Nijlkrokodil dankt zijn naam aan de grootste rivier ter wereld, maar in het grootste deel van de Nijl komt hij tegenwoordig niet meer voor. Dat komt vooral door de aanleg van dammen en andere menselijke activiteiten.
Nijlkrokodillen eten vissen, zoogdieren en vogels. Tijdens een aanval sluiten speciale kleppen in hun keel en neusgaten, zodat er geen water binnenkomt. Dankzij hun krachtige kaken kunnen ze grote prooien het water in slepen.
Als een Nijlkrokodil een gnoe of een zebra te pakken heeft, probeert hij deze zo snel mogelijk te verdrinken. Hij doet dit onder andere met een ‘death-roll’: hij draait zijn lichaam om zijn as en sleept zijn prooi in mee in zijn kaken. Hierdoor kan de prooi moeilijk ontsnappen en heeft de krokodil een voedzame maaltijd.
Nijlkrokodillen zijn territoriale dieren. Grote exemplaren bewaken de beste stekken om prooien te vangen tegen andere grote krokodillen. Deze dominante dieren tolereren wel kleinere krokodillen in hun omgeving, zolang ze geen bedreiging vormen voor het grootste dier. Soms werken meerdere krokodillen ook samen om een grote prooi te overmeesteren.
Wanneer een mannetje indruk wil maken op een vrouw, spettert hij druk in het rond. Hij houdt zijn staart in een boog boven het water, blaast bellen en laat zo zijn kracht zien. Als een vrouwtje geïnteresseerd is, gaat ze naast hem zwemmen. Nijlkrokodillen paren meestal in ondiep water.
Mannetjes paren vaak met meerdere vrouwtjes. Andersom paart een vrouwtje soms ook met meerdere mannetjes. Uit één nest komen wel eens jongen van verschillende vaders.
Nijlkrokodillen graven hun nesten vaak in het zand bij rivieroevers, op een plek die niet makkelijk overstroomt. In tegenstelling tot veel andere reptielen beschermen krokodillenmoeders hun nest fanatiek. Als de jongen eenmaal uitkomen, graaft ze de kleine krokodillen uit en neemt ze mee in haar bek naar het water. Ze blijft zo’n 6 tot 8 weken bij ze in de buurt om ze te beschermen. Hierna zijn ze volledig op zichzelf aangewezen.
Nijkrokodillen zijn geslachtsrijp als ze 8 tot 10 jaar oud zijn. Maar net zoals andere reptielen blijven ze hun hele leven lang groeien.
Nijlkrokodillen zijn de grootste roofdieren in de rivieren van Afrika. Toch moeten ook deze dieren oppassen waar ze zwemmen of lopen. Op het land valt een leeuw nog wel eens een krokodil aan. Maar nijlpaarden vormen het grootste gevaar voor krokodillen. Nijlpaardenmoeders die een krokodil spotten stormen eropaf om hun jongen veilig te stellen. Ook olifanten en neushoorns zijn in staat om krokodillen te doden.
Eieren en jonge krokodillen hebben nog veel meer te vrezen. Hyena’s, mangoesten en nijlvaranen zijn beruchte nestrovers. Daarom beschermt moeder haar eieren fanatiek.
Nijlkrokodillen delen hun leefgebied met grote aantallen mensen. Dat levert conflicten op die dodelijk zijn voor mens en dier. Krokodillen vallen ook koeien en geiten aan bij drinkplaatsen. Als reactie daarop leggen boeren vergiftigd vlees neer om de krokodillen te bestrijden.
Daarnaast verdwijnt een groot deel van het leefgebied en het voedsel van Nijlkrokodillen door intensivering van visserij en de bouw van stuwdammen. Ook de kwaliteit van het water verslechtert door de hoge hoeveelheid landbouwgiffen en gifstoffen uit de industrie en mijnbouw.
Ondanks al deze problemen is het aantal Nijlkrokodillen in het wild gelukkig nog vrij hoog. De populatiegrootte lijkt voor nu stabiel. Om die reden beschouwen we de Nijlkrokodil als ‘Niet bedreigd’.