Als de avond valt aan de tropische Atlantische kust, verschijnen groepen grijsbruine haaien vlak onder het wateroppervlak. Deze zwartpunthaaien profiteren van de grote scholen vissen als zwemmend buffet. Maar door de opwarming van het zeewater, het verbleken van koraalriffen en de intensieve visserij staat de zwartpunthaai inmiddels een paar punten achter. Ontdek hier alles over dit kwetsbare roofdier.
Carcharhinus limbatus
23 jaar
Tot 286 centimeter
Tot 120 kilogram
Zwartpunthaaien zijn – hoe kan het ook anders – herkenbaar aan de zwarte punten op al hun vinnen, behalve hun staartvin. Hoewel ze hun krachtige staart vooral gebruiken om snel te zwemmen, zijn ze ook in staat om met een spectaculaire kurkentrekkersprong uit het water te springen. Waarom ze dit doen, weet nog niemand.
Zwartpunthaaien zijn niet te verwarren met de zwartneushaai, die een zwarte neus heeft. Ook de zwartpuntrifhaai lijkt erg op de zwartpunthaai. Zie jij de verschillen?
Zwartpunthaaien zwemmen van nature in gematigde en tropische zeeën over de hele wereld. Ze leven redelijk dicht bij de kust en duiken meestal niet dieper dan 30 meter. Ook bij mangrovebossen, uiterwaarden en koraalriffen komen ze voor. Hun jongen baren ze dicht bij de kust, zodat ze niet worden opgegeten.
Het dieet van de zwartpunthaai bestaat vooral uit vis. Ze jagen vooral in groepen op grote scholen haringen, makrelen en sardines. Ook kleinere haaien en roggen zijn niet veilig voor de kaken van de zwartpunthaai. Daarnaast speurt dit roofdier de riffen en mangrovewortels af naar krabben en kreeften. Ten slotte is de zwartpunthaai niet vies van inktvissen.
Zwartpunthaaien jagen vooral in de schemering. Ze gebruiken hun uitstekende neus en de elektroreceptoren in hun snuit om prooien in het donker op te sporen.
Zwartpunthaaien vormen soms grote scholen die samen langs de kust trekken, op zoek naar eten. In zekere zin zijn het trekvissen: de zwartpunthaaien die voor de kust van Florida leven zwemmen bijvoorbeeld aan het einde van de winter richting het noorden, langs de Amerikaanse oostkust. In grote groepen zwemmen biedt extra bescherming tegen grotere roofdieren.
Er is niet veel bekend over hoe haaien hun partner uitkiezen. Maar een paring gaat er bij haaien vaak ruig aan toe. Het mannetje bijt zich soms vast aan het vrouwtje om te voorkomen dat de twee uit elkaar drijven. Met zijn zogenoemde grijpers rondom zijn geslachtsdeel brengt het mannetje zijn sperma in bij het vrouwtje.
Zwartpunthaaivrouwtjes planten zich eens per twee jaar voort.
Zwartpunthaaien zijn levendbarende haaien. Dat betekent dat ze geen eieren leggen. In plaats daarvan komen hun dooierzakken al in het lichaam van de moeder uit. Na 10 tot 12 maanden baart ze de jonge haaien in het ondiepe kustwater. De haaien zijn op dat moment 38 tot 72 centimeter lang.
Jonge zwartpunthaaien zijn gelijk op zichzelf aangewezen. De moeder verlaat ze direct na de geboorte. Gelukkig zijn de kleine kraakbeenvissen al uitgerust met vlijmscherpe tanden. Vanaf de geboorte zijn ze gebouwd om te jagen.
Zwartpunthaaien zijn grote roofdieren en staan dus hoog in de voedselketen. De enige dieren die een grote bedreiging vormen zijn grotere haaien, zoals de stierhaai, tijgerhaai en grote hamerhaai. Jonge dieren staan ook op het menu van kleinere haaien en zeezoogdieren. Door dicht bij de kust te blijven waar grote haaien moeilijker manoeuvreren, blijven zwartpunthaaien veilig voor grotere kaken.
Op veel verschillende plekken ter wereld, zoals bij zuid-China, West-Afrika en Amerika neemt de druk van intensieve visserij steeds verder toe. Hierdoor verdwijnen niet alleen prooidieren: de zwartpunthaai komt zelf ook in visnetten terecht. In veel gevallen is dit bijvangst en gooien de vissers de haai terug, maar vaak overleeft het dier dit niet.
Daarnaast staan de kustgebieden waar de haai leeft onder druk. Doordat het zeewater opwarmt en verzuurt, verdwijnen koraalriffen waar dit roofdier jaagt. Ook mangrovebossen staan onder druk van ontbossing. Hierdoor verdwijnen ook de veilige gebieden voor jonge haaien om op te groeien.
Om al deze redenen delen experts de zwartpunthaai in als ‘Kwetsbaar’. De soort komt nog relatief veel voor, maar er moet duidelijk iets gebeuren om te voorkomen dat het aantal haaien verder duikt.