21 Rijksmonumenten

Zes iconische gebouwen en plekken in Diergaarde Blijdorp, elk met een rijke historie.

De Rivièrahal is het hoofdgebouw en middelpunt van het ontwerp van Sybold van Ravesteyn in de Diergaarde. De Rivièrahal was na oplevering in 1940, lang het bruisende middelpunt van Rotterdam. Het werd gebruikt voor allerlei evenementen, van modeshows tot concerten, van bokswedstrijden tot tentoonstellingen. Het was een plek waar stad en dierentuin elkaar ontmoetten.

Nu wordt de Rivièrahal gerestaureerd en krijgt haar oude functie terug als ontmoetingsplek. Dit gebeurt in drie stappen: we starten met de Victoriaserre en achterliggende plantenkas. Zij blijft een botanische bestemming houden. Diergaarde Blijdorp is ook een volledig gecertificeerde botanische tuin. De Victoriaserre met de achterliggende kas wordt geheel gevuld met deze functie. De centrale hal pakken we daarna aan en herbestemmen we tot een verhuurbare plek voor evenementen en bedrijven, en tot slot wordt de mensapen/dikhuidenvleugel ontwikkeld tot een educatieve ruimte met break-out rooms en een openbare horecagelegenheid.

De vernieuwde Rivièrahal moet een van de levendige en groene plekken van Rotterdam worden. Hier worden onze verhalen, ons erfgoed en onze ambities verenigd, en de band met de stad versterkt.

Het voormalige giraffenhuis en theeschenkerij, ontworpen door Van Ravesteyn, sloten de symmetrie in de noordwesthoek van de dierentuin af. Ze waren gespiegeld langs de Papegaaienlaan en verbonden door een colonnade met een betonnen sculptuur van drie geabstraheerde giraffen in het midden. Het linker gebouw huisvestte het giraffenhuis, terwijl het rechter gebouw diende als theeschenkerij. Het terras tussen beide gebouwen werd later omgevormd tot een loopweide voor de giraffen.

De aanleg van het continent Azië in 1989 veranderde de symmetrische opzet van dit deel van de diergaarde. De Papegaaienlaan en de symmetrieas verdween om plaats te maken voor het buitenverblijf van de olifanten. Het voormalige giraffenverblijf in het westelijk gelegen gebouw veranderde in het leeuwenverblijf met een grote leeuwenweide er voor. Het oostelijk gelegen gebouw werd verbouwd tot Lotus-Serre en later tot restaurant ‘Poort van Azië’. Het terras tussen beide gebouwen werd hersteld. De giraffen verdwenen naar een nieuwe plek in de diergaarde. Het leeuwenverblijf en het restaurant zijn in 2015-2016 gerestaureerd, waarbij beide gebouwen tevens zijn voorzien van nieuwe aanbouwen, een nieuw nachtverblijf voor de leeuwen en opslag, een spoelkeuken, koelcellen en een personeelsruimte voor het restaurant. De nieuwe aanbouwen zijn afgewerkt met verticale bamboe latten, die ook in het interieur terugkomen in het nieuw ingehangen balkon in de vroegere theeschenkerij.

Aan de oostzijde kreeg Diergaarde Blijdorp een monumentale ingangspartij, ontworpen door Van Ravesteyn, die het einde van de Bentincklaan markeerde. Het omvatte een groot hekwerk voor transporten en een bezoekersingang met kaartverkoop hoekjes onder een doorlopende luifel. Plastieken van Leendert Bolle sierden de kolommen van het hekwerk met diersilhouetten, en het dierentuin monogram was te zien op de hekken en boven de kaartverkoop loketten. Vijf loketten werden gebruikt voor de regeling van kaartverkoop.

Bij de oude hoofdentree aan de Van Aerssenlaan staan zeven kolommen met sculpturen van Leendert Bolle, die dieren zoals zeepaardjes, een vogel en dolfijnen uitbeelden. Deze ingang, samen met kunstwerken zoals het beeld tussen het giraffenverblijf en theeschenkerij, benadrukken de artistieke waarde van de Diergaarde.

In 2010 en 2011 werd de oude entree volledig gerestaureerd, met behoud van de oorspronkelijke uitstraling. Ondanks de forse schade veroorzaakt door een auto in 2017 is het hekwerk nu weer in perfecte staat.

Diergaarde Blijdorp heeft zich ten doel gesteld het ontwerp en de gebouwen van Van Ravesteyn nog beter herkenbaar en beleefbaar te maken voor de bezoekers, maar wel in samenhang met het huidige gebruik en toekomstige vernieuwingen voortkomend uit het Masterplan. Hierdoor krijgen de gebouwen een nieuwe toekomst met behoud van de historische en architectonische waarde, zoals het voormalige giraffenhuis en de theeschenkerij. Zo blijft de Diergaarde een plek waar erfgoed en moderne functies samenkomen, en waar bezoekers de rijke geschiedenis kunnen beleven.

Bij binnenkomst via de historische entree van de Diergaarde is de Winkel van Sinkel een nostalgische blikvanger. Het charmante gebouw ligt op een groot wandelplein en markeerde in het verleden de grens tussen het eigen terrein en het gepachte gebied.

Het gebouw was een kiosk, waar bezoekers terechtkonden voor snoepgoed, briefkaarten en souvenirs. De voorzijde heeft negen grote ramen, waarachter de koopwaar mooi was uitgestald. Deze ramen konden om en om als loket worden geopend. Naast zijn rol als kiosk fungeerde het gebouw ook als EHBO-post.

Een bijzonder kenmerk zijn de metalen aapfiguren die sierlijk op de dakrand staan. Ze zijn ontworpen door kunstenaar Pieter den Besten (1894-1972). Rondom de voormalige kiosk zijn plantenborders, die de vorm van het gebouw accentueren en het een aantrekkelijke uitstraling geven.

Een lange tijd was het gebouw onherkenbaar verbouwd tot dierverblijf voor de ezelspinguïn. In 2010 kwam de restauratie van het entreegebied aan de stadszijde gereed, waarmee ook de Winkel van Sinkel haar oorspronkelijke functie als kiosk, terugkreeg.

Het administratiegebouw met dienstwoning in Diergaarde Blijdorp werd gebouwd tussen 1939 en 1941 en ligt naast de oude hoofdentree aan de Van Aerssenlaan. Het gebouw heeft een eigen voordeur aan de Van Aerssenlaan.

Op de begane grond waren vergaderruimtes en werkplekken voor de administratie en de directie. De bovenverdieping was een dienstwoning, naar men zegt, bedoeld voor de directeur. Na de restauratie in 2010 zijn beide delen samengetrokken en doet het gebouw geheel dienst als werkplek voor onder andere de directie van de Diergaarde.

Het gebouw heeft een strakke, traditionele stijl. Het is opgetrokken uit gele bakstenen en heeft twee verdiepingen met bovenop een schuine dakconstructie. Aan beide kanten zijn lagere uitbouwen met terrassen op het platte dak. Deze zijn afgewerkt met betonnen randen en sierlijke hekwerken van smeedijzer, zoals op veel plekken te vinden in het totaalontwerp van de Diergaarde van architect Van Ravesteyn. Net als de ronde ramen en de versiering van de kolommen door bolvormige ornamenten. Het hoofdgedeelte heeft een dak met rode dakpannen en een schoorsteen met smeedijzeren versieringen.

De bosrendierenstal, die oorspronkelijk het nachtverblijf voor de elandantilopen was, is recentelijk gerestaureerd. De stal ligt op de symmetrieas van Van Ravesteyn, tussen het voormalige berentheater en oude roofdierenverblijf in.

Het gebouw heeft een rechthoekige, gebogen plattegrond en een flauw hellend dak. Het oorspronkelijke dak is enigszins asymmetrisch doordat het aan de noordgevel een grotere overstek heeft dan aan de zuidgevel. Zowel zuid- als noordgevel waren symmetrisch van opzet. Beide kopgevels hebben een eenvoudige indeling en zijn ten opzichte van elkaar gespiegeld.

De Bosrendierenstal is gebouwd als één van de 12 houten nachtverblijven van weidedieren. Elke weide in het oorspronkelijk tuinontwerp kreeg een bijbehorend nachtverblijf. De houten stallen zijn allemaal in eenzelfde stijl ontworpen en hebben veel overeenkomsten in vorm afwerking met grijs/groene planken, witte kolommen, een sierlijk zadeldak en ramen en deuren met een diagonaal patroon. Er zijn nog negen van de oorspronkelijke twaalf houten nachtverblijven overgebleven van het oorspronkelijke ontwerp.

Ontdek onze 21 rijksmonumentale schatten

Een Rotterdams icoon

Verleden, heden, toekomst.

Verleden

Heden

Toekomst

Zes monumentale iconen

De Rivièrahal